Skólaheilsugæsla

Heilsuvernd grunnskólabarna
Markmið heilsuverndar grunnskólabarna er að efla andlegt og líkamlegt
heilbrigði nemenda og stuðla að vellíðan þeirra. Starfsemi heilsuverndar
grunnskólabarna er skv. lögum, reglugerðum og tilmælum sem um hana
gilda og er unnið samkvæmt leiðbeiningum Embættis landlæknis og
Þróunarmiðstöðvar íslenskrar heilsugæslu um heilsuvernd
grunnskólabarna. Helstu áherslur í heilsuvernd skólabarna eru forvarnir,
fræðsla, skimanir og bólusetningar. Unnið er í náinni samvinnu við
foreldra/forráðamenn, skólastjórnendur, kennara og aðra sem koma að
málefnum nemenda með velferð nemenda að leiðarljósi.

Heilsuvernd er hluti af heilsugæslunni og framhald af ung- og
smábarnavernd. Heilsuvernd grunnskólabarna í Fjallabyggð er sinnt af
hjúkrunarfræðingi frá Heilbrigðisstofnun Norðurlands (HSN).

Skólahjúkrunarfræðingur í Grunnskóla Fjallabyggðar er Elfa Sif Kristjánsdóttir.

Viðvera í skólanum er eftirfarandi:

Þriðjudagur: 8:00 - 13:00  (annan hvern þriðjudag Ólafsfjörður/Siglufjörður). 

Miðvikudagur: 8:00 - 13:00 Siglufjörður

Föstudagur: 8:00 - 13:00 Ólafsfjörður

Börn, foreldrar og kennarar geta nýtt sér þennan tíma. Fyrir utan hann er
hægt að ná í Elfu í tölvupósti: elfa.sif.kristjansdottir@hsn.is  og í síma 4649150
á auglýstum viðverutíma.

Skólaárið 2024-2025 verður einnig starfandi Elín Arnardóttir skólahjúkrunarfræðingur þar sem Elfa verður í fæðingarorlofi hluta skólaársins. Skólaritari gefur upplýsingar um viðverutíma skólahjúkrunarfræðings. Gert er ráð fyrir hreyfanleika hans milli skólahúsa eftir aðstæðum.

Markmiðið með heilsuvernd í skólum er að stuðla að því að börn fái að
þroskast við bestu andlegu, líkamlegu og félagslegu skilyrði sem völ er á.
Til þess að vinna að markmiði þessu er fylgst með börnunum svo að
möguleg frávik finnist og viðeigandi ráðstafanir verði gerðar sem fyrst.
Áhersla er lögð á að fyrst og fremst beri foreldrar ábyrgð á heilsu og þroska
barna sinna, en starfsfólk heilsuverndar í skólum fræði, hvetji og styðji
foreldra í hlutverki sínu.

Heilbrigðisfræðsla:
Skipulögð heilbrigðisfræðsla er veitt í öllum árgöngum og er áherslan að
hvetja til heilbrigðra lífshátta. Eftir fræðslu fá foreldrar upplýsingar í
tölvupósti um fræðsluna. Þá gefst þeim kostur á að ræða við börnin um það
sem þau lærðu og hvernig hægt er að nýta það í daglegu lífi. Nánari
upplýsingar um skipulagða heilbrigðisfræðslu eru að finna á vefsíðunni:
https://www.heilsuvera.is/efnisflokkar/throskaferlid/heilsuverndgrunnskolabarna/um-heilsuvernd-grunnskolabarna/ 

Heilsueflandi viðtöl um lífsvenjur og líðan:
Þegar skimanir fara fram í 1., 4., 7. og 9.bekk ræðir hjúkrunarfræðingurinn
við nemendur um líðan og lífsvenjur. Markmið þessara viðtala er að styrkja
vitund nemenda um eigið heilbrigði og líðan. Eins að geta gripið til úrræða
ef vart verður við vanlíðan eða áhyggjur.

Skimanir
Skimað er fyrir ákveðnum heilbrigðisvandamálum og eru skimanir
framkvæmdar í 1., 4., 7. og 9. bekk. Þær fela í sér mælingu á hæð, þyngd
og sjónskerpu. Nemendur í öðrum árgöngum eru skimaðir eftir þörfum.

Að auki fer fram skólaskoðun ásamt skólalækni í 1. og 9. bekk:
Í 1. bekk kemur foreldri með barni sínu og gefst tækifæri á að ræða um
heilsu barnsins og tjá sig um áhyggjur ef einhverjar eru. Tekið er stutt viðtal
og svo fer fram líkamsskoðun þar sem kíkt er í munn og kok, hálseitlar
þreifaðir, hjarta og lungu hlustuð, bak og fætur skoðaðir.

Í 9. bekk er tekið stutt heilsueflandi viðtal og boðið upp á líkamsskoðun.
Tilgangur þessarar skoðunar er að gefa börnum og foreldrum tækifæri til að
segja frá andlegum og líkamlegum vandamálum ef einhver eru og til að efla
samband barna og foreldra við heilsugæsluna.

Bólusetningar:
Í 7. bekk eru allir nemendur bólusettir með MMR bóluefni (Mislingar, hettusótt og rauðir hundar) og Gardasil 9 sem eru tveir skammtar, gefið með 6 mánaða millibili. Gardasil 9 er gefið gegn eftirfarandi HPV- sjúkdómum.

Í 9. bekk er bólusett við barnaveiki, stífkrampa, kíghósta og mænusótt.
Athugið að það er á ábyrgð foreldra að láta bólusetja börnin sín.
Á heimasíðu heilsuveru má finna nánari upplýsingar um heilsuvernd
grunnskólabarna, bólusetningar(ónæmisaðgerðir), skimanir og skipulagða
heilbrigðisfræðslu.
https://www.heilsuvera.is/efnisflokkar/throskaferlid/heilsuverndgrunnskolabarna/um-heilsuvernd-grunnskolabarna/

Slys og óhöpp á skólatíma
Hlutverk hjúkrunarfræðings er ekki að vera með opna móttöku fyrir erindi
sem ekki teljast bráð. Hjúkrunarfræðingur veitir fyrstu hjálp þegar alvarlegri slys verða í skólanum
og er starfsfólki skólans til stuðnings og ráðgjafar þegar upp koma veikindi
og slys hjá nemendum, á þeim tíma sem hjúkrunarfræðingur er við störf. Ef
smáslys eða óhapp verður á skólatíma sér starfsfólk skólans um fyrstu
hjálp.

Þurfi nemandi að fara á heilsugæslustöð eða bráðamóttöku skulu
foreldrar/forráðamenn fara með barninu. Því er mikilvægt að skólinn hafi öll
símanúmer þar sem hægt er að ná í foreldra á skólatíma barnsins.
Ekki er ætlast til að óhöppum sem gerast utan skólatíma sé sinnt af
skólaheilsugæslunni. Foreldrum er bent á að snúa sér til heimilislæknis og
Heilsugæslustöðvarinnar á Akureyri með heilsufarsmál sem ekki teljast til
heilsuverndar grunnskólabarna.

Lyfjagjafir í skólum
Í tilmælum frá landlækni um lyfjagjafir í grunnskólum frá október 2010
kemur meðal annars fram að foreldrum/forráðamönnum beri að afhenda
hjúkrunarfræðingum eða starfsmönnum skólans þau lyf sem börn eiga að
fá í skólanum og að börn/unglingar skuli aldrei vera sendiboðar með lyf.

Foreldrar /forráðamenn þeirra barna/unglinga sem þurfa að taka lyf á
skólatíma eru vinsamlega beðnir að hafa samband við hjúkrunarfræðinga
skólans til skráningar og ráðagerða um hvernig best verði komið til móts við
þessi tilmæli.

Lús
Við viljum minna foreldra/forráðamenn á að skoða reglulega hár barna
sinna og láta hjúkrunarfræðing vita strax ef lús finnst á heimilinu. Við
verðum að standa saman og gera viðeigandi ráðstafanir til að hefta
útbreiðslu þessa aðskotadýrs. Athugið að hjúkrunarfræðingar
grunnskólanna kemba ekki börnum í skólanum.

Ofnæmi og óþol
Foreldrar/forráðamenn eru beðnir um að hafa samband við
skólahjúkrunarfræðing ef að barn er með fæðuofnæmi eða óþol.
Nauðsynlegt er að framvísa læknisvottorði því til staðfestingar til þess að
hægt sé að halda utan um þau börn sem þurfa á sérfæði að halda.

Hreyfing, næring, svefn og hvíld
Foreldrar/forráðamenn bera ábyrgð á líðan og heilbrigði barna sinna.
Við viljum benda foreldrum/forráðamönnum barna á mikilvægi þess að þau
fái nægan svefn, hvíld og borði morgunverð. Lögð er áhersla á gildi þess
að börnin komi með hollt nesti í skólann. Skorti þetta fá þau ekki notið
þeirrar kennslu og þess starfs sem fram fer í skólanum. Svengd og skortur
á svefni og hvíld leiða til þreytu. Börnin þola ekki langa setu og hætt er við
að námsefnið fari fyrir ofan garð og neðan. Að gefnu tilefni viljum við benda
á að mikilvægt er að taka lýsi og/eða d-vítamín yfir vetrarmánuðina.

Góð samvinna og gott upplýsingaflæði er mikilvægt til að starfsfólk
heilsugæslu geti sinnt starfi sínu sem best. Því eru foreldrar hvattir til að
hafa samband við hjúkrunarfræðing skólans ef einhverjar breytingar verða
hjá barninu sem gætu haft áhrif á andlegt, líkamlegt eða félagslegt
heilbrigði þess. Að sjálfsögðu er fyllsta trúnaðar gætt um mál einstakra
nemenda.

Ef foreldrar/forráðamenn vilja ekki að börn þeirra taki þátt í einhverju af því
sem heilsugæslan býður nemendum upp á, eru þeir beðnir um að hafa
samband við hjúkrunarfræðing sem fyrst. Ef ekkert heyrist frá foreldrum
verður litið á það sem samþykki. Vilji foreldrar/forráðamenn fá upplýsingar
um einstök atriði, hvað varðar heilsugæsluna er þeim líka velkomið að hafa
samband við skólahjúkrunarfræðing: elfa.sif.kristjansdottir@hsn.is